الگوهای معماری مسکن میانی در ایران

الگوی مسکن میانی

در این الگوی مسکن که از سال 1321 مشمول قانون 60 درصد سطح اشغال شده است حیاط در یک سمت ساختمان قرار دارد و معمولا بواسطه یک فضای نیمه‌باز به نام ایوان به فضای بسته متصل است. در این خانه‌ها حیاط علاوه بر محل حضور افراد در برخی ساعات روز، محل پارک اتومبیل یا مسیر ورود آن به پارکینگ است. الگوی این خانه‌ها تا امروز نیز با تغییرات محدودی همچنان ساخته می‌شود. در نمونه اول این خانه‌ها که الگوی غالب دهه60 بوده است. وجود پاسیو و اتاق L شکل مهمترین شاخصه‌های آن مدل هستند در این خانه‌ها اتاق L مهمترین اتاق خانه است که فضای پذیرایی از مهمان است و با حیاط و هال مرکزی ارتباط دارد. حیاط خلوت در کنار آشپزخانه و در انتهای زمین قرار دارد و وظیفه نورگیری و خدمات‌دهی به آشپزخانه را بر عهده دارد و حیاط اصلی چنانکه بیان شد در یک سمت زمین قرار گرفته است و از طریق یک جداره با ملک همسایه و یا کوچه در ارتباط است.

در نمونه‌های اخیر این الگو که امروزه همچنان ساخته می‌شود، نورگیرها جای حیاط خلوت را گرفته است و پاسیوها حذف شده‌اند. در این الگوها پارکینگ در زیر ساختمان قرار دارد و برای کم‌شدن مسیر رمپ کرسی ساختمان را تا یک متر و نیم افزایش داده‌اند. ساختمان به‌صورت یک نیم طبقه منفی دو متر(و طبقه همکف)با تراز حدود )با تراز حدودا یک و نیم متر)ساخته می‌شود.

الگوی مسکن جدید

این الگو خانه‌های آپارتمانی و یا چندطبقه با فضای باز مشترک برای ساکنین را شامل می‌شود که امروزه در همه مشابه ساخته می‌شوند.

مسکن میانی، که غالباً محل سکونت خانواده‌های نسل اول (پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها) و دوم (گروه سنی بین 40 تا 60 سال) است، به نوعی ارتباط دوسویه میان ساکنان و مسکن برقرار می‌کند. در این الگو، افراد شیوه‌های فعال برای ایجاد سازگاری با مسکن خود انتخاب می‌کنند. آن‌ها در لایه‌های مختلف خانه تغییراتی ایجاد می‌کنند و با رفتار خود در فضا، نحوه استفاده از فضاها را دستخوش تغییر می‌کنند. در این الگو، استراتژی‌هایی مانند بی‌توجهی به فضاها، نقل مکان یا غفلت از نیازهای فردی کمتر مشاهده می‌شود.

اما در مسکن جدید، که معمولاً متعلق به نسل سوم است، نوعی بی‌تفاوتی یا حتی قهر دوسویه بین ساکنان و مسکن وجود دارد. در این الگو، ساکنان به‌منظور ایجاد سازگاری با خانه، استراتژی‌های منفعلی مانند ایجاد تغییرات محدود در لایه‌های داخلی و مبلمان خانه، بی‌توجهی به فضاها و یا نقل مکان را اتخاذ می‌کنند.